Pierwiastki chemiczne, zawarte w glebie, mają ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie naszego ogrodu. Każdy ze składników odgrywa inną, ważną rolę w prawidłowym rozwoju roślin. Niedobór tych składników często odbija się na zdrowiu naszych okazów, których wygląd mówi nam o braku (lub zbyt dużej ilości) danego pierwiastka w glebie. Takie niedobory lub nadmiary często prowadzą do chlorozy liści i innych groźnych objawów. Aby odpowiednio i w porę zareagować, warto zapoznać się z dokładnymi objawami wahań pierwiastków chemicznych w glebie. Obserwując wzrost roślin, będziemy mogli w odpowiednim terminie zareagować i szybko uzupełnić niedobór brakującego składnika. Aby określić jakie nawozy i w jakiej ilości powinniśmy zastosować, należy poznać zasobność składników pokarmowych w glebie lub w podłożu, w którym rosną bądź mają rosnąć nasze rośliny. Przede wszystkim zawsze warto jest wykonać badanie gleby, jeżeli jednak nie mamy takiej możliwości, warto bliżej przyjrzeć się naszym roślinom. Oto najważniejsze objawy braku pierwiastków w glebie:
NIEDOBÓR MAGNEZU
Z niedoborem magnezu spotykamy się najczęściej na starszych liściach. Magnez, to niezbędny składnik chlorofilu, który bierze udział w procesie fotosyntezy. Jego niedobór powoduje pogorszenie wzrostu i plonowania roślin. Niedobór objawia się żółtymi przebarwieniami środkowej części blaszki liściowej oraz między wiązkami przewodzącymi. W większych niedoborach kolor żółty może przejść w pomarańczowy lub nawet brązowy. Rośliny, na których często obserwuje się niedobór magnezu, to między innymi: jabłonie, maliny, truskawki, pomidory. Najlepiej jednak widać to na żywtonikach (tuje), ponieważ są one szczególnie wrażliwe na brak magnezu. Często jest to widoczne także na świerkach czy cyprysikach. Trzeba wówczas sięgać bo specjalną mieszankę nawozową przeciw brązowieniu igieł lub zastosować po prostu siarczan magnezu.
NIEDOBÓR AZOTU
Objawy niedoboru azotu, to bladozielone, równomierne przebarwienia blaszek liściowych i pędów oraz wątły pokrój rośliny. Spotykane jest to najczęściej na starszych liściach, jednak w skrajnych przypadkach nawet na młodszych liściach i pędach roślin. Szkodliwy jest także nadmiar azotu – rośliny przenawożone tym składnikiem wytwarzają bardzo duże i liczne liście, natomiast kwiaty i owoce są słabiej wykształcone. Aby uzupełnić ten pierwiastek w glebie, w zależności od potrzeb, stosuje się zakwaszający glebę siarczan amonu (polecany dla roślin kwasolubnych, takich jak azalie i różaneczniki, większość iglaków, borówka amerykańska) lub niezakwaszający gleby – saletrzak. Zwolennicy nawożenia naturalnego mogą natomiast wykorzystać gnojówkę z pokrzywy, która, poza dużą dawką azotu, dostarczy roślinom także potasu. Nadmiar azotu w okresie jesiennym utrudnia przejście roślin w stan spoczynku i naraża je na uszkodzenia mrozowe. Dlatego też ostatnie nawożenie azotowe w ogrodzie zaleca się wykonać nie później, niż w lipcu. W przypadku przenawożenia azotem stosuje się intensywne podlewanie (pomaga wypłukać nadmiar azotu w głąb gleby) oraz nawożenie nawozami potasowymi i fosforowymi.
NIEDOBÓR POTASU
Potas odpowiada za prawidłowe gospodarowanie wodą w roślinach (pobieranie wody, transpiracja), tak więc głównie od tego składnika zależy wytrzymałość rośliny na suszę, jej mrozoodporność oraz podatność na choroby. Niedobór potasu objawia się poprzez przebarwianie się brzegów blaszek liściowych na kolor jasnozielonożółty. W skrajnych przypadkach może dojść do zasychania brzegów liści. Występuje też charakterystyczna deformacja – wyginanie się blaszki liściowej ku dołowi. Owoce takich roślin, jak ogórek i cukinia, ulegają deformacji i pogarsza się ich smak. Na pomidorach obserwuje się żółtawe, twarde plamy, zieloną piętkę, a smak owoców ulega pogorszeniu. Niedobory potasu w glebie można uzupełniać siarczanem potasu.
NIEDOBÓR ŻELAZA
Spotykany jest najczęściej na najmłodszych liściach, w większych niedoborach występuje również na starszych. Objawia się charakterystycznymi, cytrynowożółtymi, równomiernymi przebarwieniami blaszek liściowych, a nawet ich bieleniem, przy czym nerwy (wiązki przewodzące liści) pozostają najczęściej w kolorze zielonym. Niedobór żelaza dość często występuje u roślin iglastych, z których większość nie lubi zasadowego podłoża. Objawia się to przebarwieniami igieł, których końcówki żółkną. Na niedobór żelaza najczęściej cierpią rośliny kwaśnolubne, które rosną w obojętnym bądź wręcz zasadowym odczynie gleby. Do takich roślin należą m.in. hortensja, różanecznik, magnolia, pigwowiec, glicynia, kawa, a także malina czy borówka wysoka. Powodem niedoboru żelaza, oprócz nieprawidłowych warunków gleby, jest też często przenawożenie jednoskładnikowymi nawozami mineralnymi. Niedobory żelaza można skuteczne zlikwidować wykonując dokarmianie dolistne nawozami chelatowymi (Mikrovit Fe lub Chelat żelaza forte).
NIEDOBÓR FOSFORU
Fosfor jest niezbędny w bardzo wielu procesach życiowych roślin, m.in. w prawidłowym przebiegu procesu fotosyntezy, oddychania i przemiany materii. Niedobór fosforu powoduje osłabienie roślin, spowodowane szczególnie słabym rozwojem systemu korzeniowego. Objawia się to zmianą koloru blaszek liściowych z barwy zielonej w filetową i fioletowo-purpurową. Dodatkowo obserwuje się drobnienie liści oraz słaby rozwój kwiatów i korzeni. Owoce są zniekształcone i może pękać na nich skórka. Miąższ staje się mniej soczysty, a sok w nim zawarty jest bardziej kwaśny. Przy zbożach i trawach zmniejsza się natomiast ich krzewienie. Sporadycznie spotykany nadmiar tego składnika zmniejsza dostępność azotu dla tkanek roślin i ogranicza pobieranie mikroelementów. W przypadku niedoboru fosforu stosuje się nawozy fosforowe. Trzeba jednak pamiętać, iż fosfor, mimo jego obecności w glebie, może być niedostępny dla roślin. Dzieje się tak dlatego, że łatwo wytrąca się w mniej rozpuszczalne formy, a jego przyswajalność bardzo się zmniejsza na glebach zbyt kwaśnych, a także przy przenawożeniu azotem. Jest też mało „ruchliwy” w glebie i musi być dostarczony bezpośrednio w obrębie korzeni rośliny.
NIEDOBÓR WAPNIA
Za pobieranie innych składników pokarmowych przez rośliny odpowiedzialny jest wapń. Wzmacnia on odporność roślin na choroby, jest także elementem budulcowym (składnikiem ścian komórkowych roślin). Poza tym wpływa na rośliny w sposób pośredni – jest najważniejszym pierwiastkiem odpowiedzialnym za odczyn gleby. Niedobór wapnia objawia się deformacją i żółknięciem najmłodszych liści. Objawy te są jednak rzadko obserwowane w praktyce. Znacznie częściej spotyka się choroby fizjologiczne, wywołane niedostatecznym zaopatrzeniem roślin w wapń, takie jak sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców papryki i pomidora lub gorzka plamistość podskórna na owocach jabłek. Z kolei wiśnie i czereśnie są bardziej podatne na pękanie. U kapusty pekińskiej i sałaty można zaobserwować brunatnienie brzegów liści zwijających główkę, natomiast u kapusty brukselskiej występuje wewnętrzne brunatnienie liści. Należy podawać wapń w formie płynnych nawozów wapiennych, takich jak roztwór azotanu wapnia.
