WODA – ŚRODOWISKO ŻYCIA ROŚLIN
Często, urządzając ogrody, sięgamy po elementy wodne. Od dużych, naturalnych stawów, poprzez strumyki, po malutkie oczka wodne. Jest to element, który umiejętnie wkomponowany w przestrzeń ogrodu, podnosi jego atrakcyjność, dodaje mu uroku i stwarza przyjemny i relaksujący nastrój. Nie od dziś wiadomo, że woda w przyrodzie tworzy swoisty mikroklimat. Zwiększa wilgotność powietrza, powodując jego ujemną jonizację i obniżając temperaturę w czasie upałów. Dodatkowo stanowi środowisko życia dla przeróżnych gatunków owadów, ryb, płazów i ptaków. Jest wiele aspektów, na które trzeba zwrócić uwagę budując obiekt wodny, m. in. wybór miejsca, ukształtowanie terenu, nasłonecznienie, poziom wód gruntowych i samą wielkość i głębokość zbiornika. Jednak, gdy nasz zbiornik już powstanie, najważniejszą czynnością jest obsadzenie go roślinnością. To właśnie one sprawiają, że nasz wodny kącik wygląda naturalnie i nie jest tylko płaską przestrzenią wypełnioną wodą.
CECHY ROŚLIN WODNYCH
Środowisko wodne różni się od lądowego. Te różnice determinują cechy żyjących w nim organizmów. Różni się m.in. dostępność światła (im głębiej, tym jest go mniej) i temperatura (zmniejszenie amplitudy temperatur dobowych i rocznych). Rośliny wodne muszą być elastyczne i giętkie, niektóre nie posiadają przytwierdzenia do podłoża, lub wręcz przeciwnie – mają system silnych i przerastających kłączy, korzeni i rozłogów. Ze względu na ich budowę i przystosowanie wyróżnia się dwa główne rodzaje roślin wodnych: hydrofity oraz helofity, spośród których wyodrębnia się grupy roślin do sadzenia w poszczególnych strefach (podział praktyczny).
HYDROFITY – rośliny całkowicie lub częściowo żyjące w środowisku wodnym, przystosowane do zmienionych warunków otoczenia. Są to głównie rośliny, których pawie wszystkie części są zanurzone w wodzie, jak grzybienie czy grążele, lub całkowicie zanurzone, jak rogatek czy wywłócznik. Często u tych roślin możemy zaobserwować zjawisko zwane heterofilią, polegające na wykształceniu się u tego samego osobnika różnie zbudowanych liści. Związane jest to ze zwiększeniem powierzchni asymilacyjnej. Są nimi, m. in. grzybienie, grążele, strzałki czy rogatki i rdestnice.
HELOFITY – rośliny błotne, których korzenie i najniższa część pędu zanurzone są w wodzie, w mule lub stale wilgotnym podłożu, zwane też roślinami bagiennymi. Wśród takich roślin możemy znaleźć: byliny, trawy, turzyce i sity, paprotniki, skrzypy, drzewa i krzewy zarówno iglaste jak i liściaste. Rośliny te przystosowały się do nadmiaru wody w strefie korzeniowej.
STREFY GŁĘBOKOŚCI ZBIORNIKA
Różnym gatunkom roślin w zbiorniku wodnym należy zapewnić stanowiska na odpowiedniej dla nich głębokości. W tym celu powinniśmy przygotować w zbiorniku kilka półek o różnym zasięgu stref, czyli odległości od dna zbiornika do powierzchni lustra wody. Wyróżniamy następujące strefy wody:
- strefa wody głębokiej – od ok. 70 cm poniżej poziomu lustra wody;
- strefa wody średniej – 30-70 cm poniżej lustra wody;
- strefa wody płytkiej (strefa szuwarowa) – do 30 cm poniżej poziomu wody;
- strefa błotna lub bagienna – do 15 cm poniżej poziomu wody;
- strefa brzegowa – obejmuje obszar bezpośrednio przylegający do zbiornika wodnego.
Zasięg stref jest dość płynny, a w każdej strefie można sadzić wiele różnych roślin. Posadzenie rośliny przystosowanej do strefy płytkiej (np. błotnej) w najgłębszym miejscu oczka wodnego, może się skończyć jej zgniciem. Równie zgubne okazuje się sadzenie niektórych roślin stref głębokich na płyciźnie. Należy jednak pamiętać, że rośliny wodne wykazują dużą tolerancję w stosunku do zróżnicowanych warunków głębokościowych. Natomiast niektóre rośliny wodne możemy sadzić w różnych strefach, np. strzałkę wodną, która optymalne warunki rozwoju osiąga w strefie wody średniej, a może rosnąć również w strefie wody płytkiej. Jeżeli wyznaczymy strefy głębokości, będziemy mogli posadzić więcej roślin wodnych, dzięki czemu osiągniemy równowagę biologiczną w akwenie.
DOBÓR GATUNKÓW ROŚLIN DO ZBIORNIKA WODNEGO
Dobierając gatunki roślin do projektowanego zbiornika, powinniśmy przede wszystkim wziąć pod uwagę jego wielkość i głębokość. W przypadku małych zbiorników należy ograniczyć liczbę gatunków roślin i ograniczyć te ekspansywne. Można sadzić rośliny w koszach, które uniemożliwią ich dalszy rozrost, pomogą one również wyjąć i przechowywać rośliny zimą (w przypadku opróżniania zbiornika). Oto kilka najważniejszych zasad, które pomogą Ci w wyborze odpowiednich roślin:
- wybieramy kilka roślin o dominującym charakterze i podporządkowujemy im pozostałe, mniej wyraziste;
- dobieramy rośliny, które kwitną w różnym czasie, aby nasz kącik wodny cieszył oczy o każdej porze roku;
- przy wyborze roślin uwzględniamy silę ich wzrostu oraz ekspansywność;
- staramy się aby dobór roślin ( barwa ich kwiatów, kształt i kolor liści) współgrały z innymi roślinami ogrodzie.
Kupując rośliny wodne w sklepach ogrodniczych, należy zwrócić szczególną uwagę na stan zdrowotny korzeni lub kłączy, które nie powinny być uszkodzone, gnijące czy porażone przez choroby. Przy transporcie natomiast nie dopuszczamy aby dolne części roślin uległy przesuszeniu.
W przypadku gdy pozyskujemy rośliny ze stanowisk naturalnych, pamiętajmy, że możemy zabierać tylko te gatunki, które nie podlegają ochronie. W Polsce pod całkowitą ochroną są: długosz królewski (Osmunda regalis), pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris), pełnik europejski (Trollius europaeus), kotewka orzech wodny (Trapa natans), kosaćce z wyjątkiem kosaćca żółtego i salwinia pływająca (Salvinia natans). Natomaist częściową ochroną objęte są: grzybień północny (Nymphaea candida) oraz grzybień biały (Nymphaea alba).
ROŚLINY STREFY WODY GŁĘBOKIEJ
Optymalna głębokość dla oczka wodnego wynosi 160 -180 cm (umożliwia ona zimowanie ryb w zbiorniku), a strefa wody głębokiej obejmuje zasięgiem obszar dna zbiornika na głębokości 70 cm poniżej poziomu lustra wody. Na tej głębokości panują optymalne warunki dla rozwoju hydrofitów. Większość roślin tu rosnących to gatunki dość ekspansywne, dlatego radzi się je sadzić (zwłaszcza w małych zbiornikach) w specjalnych koszach lub pozbawionych dna wiadrach. Zaleca się sadzenie nie więcej niż 2 – 3 rośliny na 1 m2. Woda w tej strefie posiada wszystkie potrzebne substancje odżywcze dla rozwoju roślin, więc nie trzeba ich nawozić. Jedyny zabieg pielęgnacyjny to oczyszczanie dna zbiornika wodnego z zalegających resztek organicznych i ograniczenie rozrastania się roślin.
ROŚLINY STREFY WODY GŁĘBOKIEJ – ŁATWE W UPRAWIE
Grzybień biały, lilia wodna, nenufar (Nymphaea alba L.) to roślina wodna, bylina o grubym kłączu, pływających liściach i przepięknych białych kwiatach. Nadaje się do sadzenia na stanowiskach słonecznych, w dużych i średnich zbiornikach. Gatunek botaniczny jest mrozoodporny, ale nie lubi wody tryskającej z fontann. Zimuje w wodzie lub pod warstwą liści. Zaleca się sadzić do głębokości 150 cm poniżej lustra wody. Na siedliskach naturalnych roślina pod ochroną.
Grążel żółty (Nuphar lutea) Pospolity gatunek o ozdobnych liściach i żółtych pachnących kwiatach. Roślina nadaje się do sadzenia w dużych i średnich zbiornikach na głębokości 200 cm poniżej lustra wody, tak aby liście mogły unosić się na jej powierzchni.
Rdest ziemnowodny (Polygonum amphibium L.) Roślina ma dwie formy – pływającą oraz formę lądową. Rośnie na bardzo zróżnicowanych siedliskach, np. w wodach stojących, wolno płynących, na brzegach okresowo zalewanych wodą i na wilgotnych łąkach. Forma wodna występuje głównie na niżu, w wodach stojących lub na łąkach okresowo podmokłych. Kwiaty z formie wodnej zebrane są w duże, gęste kwiatostany w formie kłosów, wystające ponad wodę, różowe. Forma ziemna rzadko wykształca kwiatostany, są one krótsze niż u roślin rosnących w wodzie. Rdest ziemnowodny nadaje się do dużych zbiorników, na stanowiska słoneczne.
ROŚLINY STREFY WODY GŁĘBOKIEJ – TRUDNE W UPRAWIE, KOLEKCJONERSKIE
Lotos (Nelumbo) – Roślina przypominająca grzybień, jednak ponad powierzchnię wody wystają nie tylko kwiaty, ale również niemal idealnie okrągłe liście, pokryte woskowym nalotem. Osiąga długość do 150 cm. W naszym klimacie uprawa jest ryzykowna, lotos wymaga bardzo dużo światła, kwitnie tylko w upalne słoneczne lato. Zimą konieczne jest przechowywanie rośliny w pomieszczeniu.
Grzybieńczyk wodny (Nymphoides peltata) – Gatunek o ozdobnych, żółtych kwiatach i okrągłych, sercowatych, pływających po powierzchni liściach. Roślina nadaje się do dużych i średnich zbiorników. Jest mrozoodporna i mniej ekspansywna od grążeli. Zalecana głębokość sadzenia: od 60 do 100 cm.
Orzech wodny, kotewka (Trapa natans) – Zalecana głębokość sadzenia: 150cm – tyle osiągają pędy tej rośliny. Tworzy rozetki z pojedynczych romboidalnych, ząbkowanych, ciemnozielonych i błyszczących liści. Nasiona – orzechy, zimują na dnie zbiornika wodnego, w płytkich mogą przemarzać.
Mieszańce wielkokwiatowe grzybieni (Nymphaea) – Mieszańce Marliacea do sadzenia na głębokości poniżej 70 cm. Polecane odmiany:
- ‘Attraction’ – ekspansywna
- ‘Colonel A.J.Welch’
- ‘Gladstoniana’
- ‘Escarboucle’ – ekspansywna
- ‘Marliacea Rosea’
- ‘Marliacea Chromatella’
- ‘Mrs. Richmond ‘
- ‘Murillo’
ROŚLINY STREFY WODY ŚREDNIO GŁĘBOKIEJ
Strefa zajmująca głębokość od ok. 30 do 70 cm od dna zbiornika do lustra wody. Jest to strefa gdzie żyją zarówno hydrofity, jak i helofity. Ze względu na ekspansywność rosnących tu gatunków, poleca się sadzenie roślin w koszach lub rzadziej na półkach o stosunkowo dużej głębokości (do 15 cm). W przypadku płytkich oczek wodnych, gdzie strefa wody średniej jest najgłębszą strefą, zaleca się opróżnienie zbiornika z wody i roślin przed nadejściem zimy. Rośliny te przechowujemy w chłodnych pomieszczeniach, w pojemnikach napełnionych odą lub wilgotnym piaskiem ( zwłaszcza odmiany grzybieni).
ROŚLINY STREFY WODY ŚREDNIO GŁĘBOKIEJ – ŁATWE W UPRAWIE
Strzałka wodna (Sagittaria sagittifolia L.) – Bylina wodna o bulwiastych korzeniach (jadalne) i rozłogach. Liście dwojakiego rodzaju: strzałkowate, wystające ponad wodę, długości 5-20 cm, na długich ogonkach i równowąskie, długości do 40 cm, zatopione w wodzie lub pływające po powierzchni. Osiąga wysokość od 50 do 100 cm. Lubi stanowisko słoneczne. Nadaje się do zbiorników dużych i średnich, w małych powinna być sadzona w koszach. Maksymalna głębokość sadzenia to 70 cm poniżej lustra wody.
Pałka wąskolistna (Typha angustifolia, L.) – Roślina wodna, rosnąca w wodzie do głębokości 60 cm poniżej lustra wody. Wyrasta do wysokości 200 cm. Liście szerokie na 1,5–2 cm. Żeńskie kwiatostany („pałki”) długości 10–20 cm, szerokości 1,5–2,5 cm, kasztanowobrązowe, od VII, utrzymują się przez całą zimę. Do sadzenia w pojemnikach, w zbiornikach dużych i średnich.
Żabieniec babka wodna (Alisma plantago-aquatica L.) – Gatunek trujący, mrozoodporny, o ozdobnych kwiatach (rozgałęziony, luźny kwiatostan o białoróżowych, drobnych kwiatach) i liściach (na długich ogonkach, ustawione w rozetę). Nadaje się do sadzenia na stanowiskach nasloencznionych i lekko zacienionych. Najlepiej rośnie na głębokości 50 cm poniżej lustra wody, ale także w strefie płytkiej i bagiennej.
ROŚLINY STREFY WODY ŚREDNIO GŁĘBOKIEJ – TRUDNE W UPRAWIE, KOLEKCJONERSKIE
Grzybień ‘Nymphaea’ – Odmiany barwne (Nymphaea odorata), hodowlane (Nymphaea tuberosa) oraz mieszańce wielkokwiatowe (Marliaca). Głębokość sadzenia nie powinna przekraczać 60 cm. Rośliny nie zimują w zbiorniku, w mroźne zimy kłącza zamarzają wraz z taflą wody. Polecane odmiany na strefę średnio głęboką:
- ‘Amabilis’
- ‘Caroliniana Nivea’
- ‘Conqueror’
- ‘Gonnere’
- ‘Marliacea Albida’
- ‘Marliacea Carnea’
Pontederia sercolistna ( Pontederia cordata) – Roślina o bardzo atrakcyjnych niebieskozielonych liściach wznoszących się nad taflą wody. Kwiaty białe, drobne zebrane w kłosowate kwiatostany na szczycie pędu. Odmiany uprawowe mają również kwiaty niebieskie i różowe. Jest mrozoodporna, dość ekspansywna, w małych oczkach zaleca się sadzenie w koszach. Głębokość sadzenia nie powinna przekraczać 70 cm. Stanowisko słoneczne lub pól cieniste. Nadaje się do zbiorników dużych i średnich.
ROŚLINY STREFY WODY PŁYTKIEJ
Strefa ta rozciąga się do 30 cm poniżej lustra wody. Jest to miejsce gdzie rośnie większość gatunków przeznaczonych do obsadzania zbiorników wodnych. Strefa ta zwana jest także strefą szuwarową, jest to miejsce intensywnego wzrostu oczeretów, tataraków i traw tworzących tzw. szuwary, czyli strefy naturalnego oczyszczania wody. Rośliny te pozwalają utrzymać równowagę biologiczną w zbiorniku. Jednocześnie charakteryzują się dużą ekspansywnością i dlatego w mniejszych zbiornikach należy je sadzić w koszach albo bezpośrednio na półkach, oddzielone opaskami. Pielęgnacja tej strefy polega głównie na starannym i regularnym przerzedzaniu roślin, usuwania obumarłych części, a także zabezpieczaniu półek z roślinami przed osypywaniem się. Woda w tej strefie również posiada wszystkie potrzebne substancje odżywcze dla rozwoju roślin, nie trzeba ich nawozić.
ROŚLINY STREFY WODY PŁYTKIEJ – ŁATWE W UPRAWIE
Kosaciec żółty (Iris pseudacorus) – Rodzima kłączowa bylina spotykana powszechnie na naturalnych stanowiskach. Liście matowozielone, sztywne, mieczowate, szerokości do 3 cm, długości 70–100 cm. Kwiaty żółte, niezbyt duże, na dolnych listkach okwiatu brązowe wzory, silniejsze lub słabsze, koniec V-VI. Doskonale rośnie i w strefie bagiennej, i w wodzie. Może także rosnąć na glebie tylko umiarkowanie wilgotnej. Lubi stanowiska słoneczne.
Jeżogłówka najmniejsza (Sparganium minimum) – Gatunek rodzimy. Ozdobą rośliny są oryginalne kwiaty i owoce – orzeszki zebrane w kolczaste główki. Osiąga 30 – 50 cm wysokości. Preferuje stanowiska słoneczne lub lekko ocienione. Sadzimy je pojemnikach od 40 cm w górę i w strefie błotnej.
Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata L.) – Powszechny i ekspansywny gatunek, o niepozornych, białych lub białoróżowych kwiatach, zebranych w grona, wyrastających z długich pełzających kłączy. Liście zielone, skórzaste na długich ogonkach. Roślina osiąga wysokość 15- 30 cm. Wymaga stanowiska słonecznego lub lekko ocienionego. Dość ekspansywna.
Tatarak zwyczajny (Acorus calamus L.) – Powszechnie uprawiana, silnie aromatyczna, bagienna i nadwodna bylina. Dorasta do ok. 90 – 120 cm wysokości. Rozrasta się dzięki grubym, płożącym się kłączom. Liście mocno wydłużone, mieczowate, jasnozielone, ostro zakończone, z zaznaczonym nerwem głównym, do 120 cm długości. Łodyga tataraku jest nierozgałęziona i w dolnej części czerwonawa. Mało dekoracyjne, kolbowate kwiatostany, do 9 cm długości, pojawiające się w V-VI, mają zmienne zabarwienie, początkowo zielonkawożółte, następnie w miarę dojrzewania przyjmują barwę brunatną. Tatarak nie jest rośliną trudną w uprawie. Do wzrostu wymaga miejsca bardzo wilgotnego, słonecznego i raczej osłoniętego oraz gleby próchnicznej, z dodatkiem gliny. Tatarak sadzimy na głębokości powyżej 30 cm, na płyciznach, w wilgotnym gruncie. Polecana jest odmiana ‘Variegata’, niższa i wolniej rosnąca.
ROŚLINY STREFY WODY PŁYTKIEJ – TRUDNE W UPRAWIE, KOLEKCJONERSKIE
Grzybień (Nymphaea) – Karłowe odmiany mieszańcowe uzyskane wskutek skrzyżowania. Nymphaea pygmea i Nymphaea odorata. Zwykle nie zimują w zbiorniku. Sadzimy na głębokości 30 – 40 cm poniżej lustra wody. Polecane odmiany grzybieni do strefy wody płytkiej:
- ‘Albatros’
- ‘Aurora’
- ‘Firecrest’
- ‘Gloriosa’
- ‘James Brydon’
- ‘Sioux’
Czermień błotna (Calla palustris) – Roślina trująca. Posiada ozdobny kolbowaty, żółtawy kwiatostan przypominający kalię, objęty białą podsadką. Liście ma okazałe, zielone i połyskujące. Osiąga do 30 cm wysokości. Czermień sadzimy na głębokości 15 cm lub w strefie błotnej. Lubi podłoże o odczynie kwaśnym, stanowisko słoneczne lub lekko zacienione.
Turzyca Graya (Carex grayi) – wieloletnia ozdobna trawa z rodziny ciborowatych o dekoracyjnych owocostanach i bardzo małych wymaganiach siedliskowych. Posiada piękne, rzadko spotykane ozdobne owocostany, kształtem przypominające gwiazdę. Jej oryginalne kwiaty nadają się do suchych kompozycji. Posiada luźny, nieregularny pokrój, dorasta do 50 cm wysokości. Znosi cieniste stanowiska. Wymaga osłonięcia na zimę.
Turzyca nibyciborowata (Carex pseudocyperus) – Turzyca tworzy luźną rozetę jasnozielonych liści, z których wyrastają pędy kwiatostanowe z efektownie zwisającymi kosami, zdobiącymi roślinę przez całą jesień. Osiąga wysokość do 50 cm, rośnie w wodzie płytkiej lub na stanowisku bagiennym. Gatunek średnio ekspansywny, nadaje się do wszystkich typów ogrodów wodnych.
ROŚLINY STREFY BŁOTNISTEJ LUB BAGIENNEJ
Jest to strefa w której w stale wilgotnym podłożu o głębokości do 15 cm rozwijają się liczne helofity, które przystosowały się do nadmiaru wody w obrębie strefy korzeniowej. Zaleca się aby ta strefa zajmowała ok. 1/3 powierzchni zbiornika wodnego. Ważne jest aby tworzyć ją na oddzielnej półce, aby nie dopuścić do zmętnienia wody od resztek substancji organicznych. Zaleca się ją tworzyć z ziemi ogrodowej z dodatkiem gruboziarnistego żwiru. Sadzone tu gatunki są często bardzo ekspansywne, należy więc przerzedza je lub sadzić w specjalnych opaskach utrudniających nadmierny rozrost. Te rośliny należy już nawozić, jednak bardzo ostrożnie, tak aby nawóz nie przedostał się do wody w zbiorniku.
ROŚLINY STREFY BŁOTNISTEJ LUB BAGIENNEJ – ŁATWE W UPRAWIE
Knieć błotna, kaczeniec (Caltha palustris L.) – Sadzimy w miejscach nasłonecznionych, w cieniu drzew lub krzewów, można sadzić w wodzie do głębokości 20 cm.
Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) – Polecana zarówno do ogrodów jak i do nasadzeń nadwodnych. Preferuje stanowiska słoneczne.
Narecznica błotna (Dryopteris thelypteris) – Sadzimy w strefie wilgotnej łąki lub w wodzie do głębokości 20 cm.
Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria) – Można ją sadzić w płytkiej wodzie. Lubi stanowiska słoneczne. Jest mrozoodporna.
Rdest wężownik (Polygonum bistora) – Preferuje wilgotne warunki wzrostu. Rośnie na torfowiskach. Gatunek rodzimy, jest łatwy w uprawie i mało ekspansywny.
Niezapominajka błotna (Myosotis palustris) – Najlepiej rośnie w bardzo płytkiej wodzie. Do sadzenia w ogrodach nadwodnych, w małych grupach po 3-10 razem. Liczba roślin na 1 m² – 9. Stanowiska słoneczne i zacienione.
Skrzyp błotny (Equiserum palustre) – Występuje na mokrych łąkach, na brzegach rzek i rowów, na źródliskach, nierzadko także na siedliskach antropogenicznych, np. na nasypach kolejowych. Rośnie na różnych typach gleb, najczęściej na torfach niskich i murszach. Jest wymagający pod względem zasobności gleby w składniki pokarmowe, unika gleb zasolonych chlorkiem sodu. Rośnie w bardzo różnych zbiorowiskach na siedliskach wilgotnych, zarówno łąkowych, jak i szuwarowych (często w turzycowiskach). Sadzimy w pojemnikach, łatwo przerasta inne rośliny.
Tojeść rozesłana ( Lysimachia nummularia) – Doskonała bylina okrywowa do obsadzania brzegów akwenów, na stanowiskach słonecznych intensywnie kwitnąca, na półcienistych kwitnie rzadko. Nadaje się do małych i dużych zbiorników wodnych. Polecana odm. ‘Aurea’.
Wiązówka błotna ( Filipendula ulumaria) – Rośnie na brzegach wód, na mokrych łąkach, w świetlistych zaroślach nadrzecznych, nad rowami. Jest lubiącym półcień hygrofitem. Bardzo często występuje w zaroślach wierzby szarej. Polecana odm. ‘Aurea’.
ROŚLINY STREFY BŁOTNISTEJ LUB BAGIENNEJ – TRUDNE W UPRAWIE, KOLEKCJONERSKIE
Kalia, kalijka etiopska (Zentedeschia aethiopica) – Sadzimy na stanowisku słonecznym. Ze względu na wrażliwość na niskie temperatury zaleca się przechowywanie zimą w donicach z podłożem utrzymującym wilgoć w szklarni lub innym niezbyt chłodnym pomieszczeniu.
Hutujnia, tułacz pstry (Houttuynia cordata) – Roślinę sadzimy na stanowisku zacienionym , kamienistym brzegu lub w wodzie do głębokości 10m. Polecana odmiana ‘Chameleon’.
Na podstawie: \”Oczko wodne\” Małgorzata Bogusławska, Agnieszka Wilkaniec.
